گوش دادن به قرآن

یکی از آدابی که در قرآن کریم (1)و روایات به آن سفارش شده بحث سکوت و توجه در حین قرائت قرآن است، که علاوه بر احترامی که قرآن باید در بین مسلمانان داشته باشد، گوش فرا دادن هنگام تلاوت قرآن باعث توجه و تذکر شده و به انسانها کمال و رشد عطا خواهد نمود، 

رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ ـ در سفارشی به ابوذر ـ فرمود:

اى ابوذر! کنار جنازه ها، هنگام جنگ و وقتى قرآن خوانده مى شود، صدایت را پایین بیاور.(2)

______________________

1- وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ ( سوره اعراف 204)

 چون قرآن خوانده شود به آن گوش فرا دهید و خاموش باشید، شاید مشمول رحمت خدا شوید. 

2- الأمالی(للطوسی)، النص، ص: 533.

 یَا أَبَا ذَرٍّ، اخْفِضْ صَوْتَکَ عِنْدَ الْجَنَائِزِ، وَ عِنْدَ الْقِتَالِ، وَ عِنْدَ الْقُرْآنِ.

ادب تحیت و سلام گفتن

اسلام دین دقتها و ظرافت هاست، 

می کوشد برای هر لحظه از زندگی انسانها بهترین گزینه ها را ارئه دهد، 

برای مطالعه، خروج از منزل، شروع کار و فعالیت، غذا خوردن، آب خوردن، استحمام، وضو گرفتن ، خوابیدن، معاشرت با دیگران و خلاصه برای همه رفتارها و اعمال ما ذکر و برنامه دارد، که در ادامه به یک ادب از آداب سلام کردن اشاره می کنیم :

ﺍﻣﺎﻡ ﺻﺎﺩﻕ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻠﺎﻡ در حدیثی ﻓﺮﻣﻮﺩند:

ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺗﺤﻴﺖ (ﺳﻠﺎﻡ ﮔﻔﺘﻦ ﻭ ﺧﻮﺵ ﺁﻣﺪگویی ) ﺑﺮﺍﻯ ﺷﺨﺼﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﻣﺼﺎﻓﺤﻪ ( ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﺎ او) ﺍﺳﺖ،

ﻭ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺁﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﺯ ﺳﻔﺮ ﺁﻣﺪﻩ ﻣﻌﺎﻧﻘﻪ ( ﺩﺭ ﺁﻏﻮﺵ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻭ ﺩﺳﺖ به گردن ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻦ ) ﺍﺳﺖ. 

__________________

اصول کافی،  ج 4،  ص 462

درجات سلام

اسلام هم دین کمیت است و هم دین کیفیت، هم دین عشق به خالق و هم عشق به مخلوق، 

در عین وارستگی از مردم، توصیه به اجتماع و معاشرت دارد،

هم طرفدار عزلت است و هم خواهان صله رحم و ارتباط با دیگران، 

مثلاً در باب سلام کردن به دیگران امام صادق علیه السلام می فرماید :

 ﻫﺮﻛﺲ در هنگام سلام نمودن، ﺑﮕﻮﻳﺪ: ((سلام ﻋﻠﻴﻜﻢ )) برای او ﺩﻩ ﺣﺴﻨﻪ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﻫﺮ کسی ﺑﮕﻮﻳﺪ: ((سلام ﻋﻠﻴﻜﻢ ﻭ ﺭﺣﻤﺔ ﺍﻟﻠﻪ )) ﺑﻴﺴﺖ ﺣﺴﻨﻪ برای ﺍوﺳﺖ، 

ﻭ ﻫﺮ کسی ﺑﮕﻮﻳﺪ: ((سلاﻡ ﻋﻠﻴﻜﻢ ﻭ ﺭﺣﻤﺔ ﺍﻟﻠّﻪ ﻭ ﺑﺮﻛﺎﺗﻪ )) ﺳﻰ ﺣﺴﻨﻪ برای ﺍوﺳﺖ.  

همانطور که مشاهده فرمودید شارع مقدس درجاتی و ثوابهای مختلفی برای سلام کردن عنوان میکند که مردم تشویق شوند و برای رسیدن به ثواب زیاد، ارتباط دوستان و نزدیکان بیشتر شده و قلوب آنها به هم نزدیک تر شود، این یک نمونه کوچک از توجه به بعد اجتماعی در دین مبین اسلام است که بدان اشاره شد. 

____________________

ﺍﺻﻮﻝ ﻛﺎﻓﻰ ﺟﻠﺪ 4 ﺻﻔﺤﻪ: 460

عوامل صمیمیت بین دوستان

ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ (صلی‌الله‌علیه‌وآله ) در بیانی گوهربار ﺳﻪ ﭼﻴﺰ را باعث صفا و صمیمیت بین ﺩوستان معرفی می کنند :

(1) ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺮﻭﺋﻰ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻛﻨﺪ،

(2) ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺴﻰ کنار ﺍﻭ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﺟﺎ ﺑﺎﺯ ﻛﻨﺪ

(3) به آن ﻧﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁﻧﺮﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺍﻧﺪ (ﻭ ﺻﺪﺍ ﻛﻨﺪ).

ﺍﺻﻮﻝ ﻛﺎﻓﻰ ﺟﻠﺪ 4 ﺻﻔﺤﻪ 457

آداب معاشرت با نزدیکان

انسانها همگی، بالفطره مدنی الطبع و اجتماعی هستند، و ناچار برای رسیدن به هدف والای خود مجبورند به یک سری قوانین و احکام احترام گذاشته و مراعات اطرافیان خود را بنمایند، 

علاوه بر این قوانین یکسری مسایلی هم هست که اگر رعایت شود،  روابط را گرمتر نموده و موجب نزدیکی دلها می گردد، که در روایت، بدان اشاره شده است، 

یک نمونه از این توصیه ها، این سفارش امام صادق علیه السلام است که می فرمایند :

ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺩ ﺑﻨﻤﺎﺯ ﺩﺭ ﻣﺴﺠﺪﻫﺎ، ﻭ ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎﻥ، ﻭ ﺍﺩﺍﻯ ﺷﻬﺎﺩﺕ، ﻭ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨﺎﺯﻩ ﻫﺎ، ﺯﻳﺮﺍ ﺷﻤﺎ ﻧﺎﭼﺎﺭﻳﺪ ﺍﺯ ﺯﻳﺴﺘﻦ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ، ﻭ ﺑﺮﺍﺳﺘﻰ ﻛﺴﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺯﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻰ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺳﺎﺯﺵ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. 

__________________

ﺍﺻﻮﻝ ﻛﺎﻓﻰ ﺟﻠﺪ 4 ﺻﻔﺤﻪ: 447

نتیجه بخل ورزیدن

نعمت و فقر هر دو آزمایشی است که خداوند اولی را برای ثروتمند و دومی را برای فقیر قرار می دهد، 

البته هر دوی اینها ممکن است علل مختلف انسانی و الهی داشته باشند که در محل خود بحث می شود، 

ولی الان که به اینجا رسیده که فردی دارای مکنت مالی است، خداوند وظیفه ای بر گردن او نهاده که انفاق واجب و مستحب را بجا آورد،

برخی به این بهانه که (اگر خدا میخواست به فقرا کمک می کرد و آنها را ثروتمند می ساخت)1 از دستگیری نیازمندان طفره می روند،

و یا می گویند: ( این پول و ثروت را زحمت کشیده و با علم خودمان به دست آوردیم )، پس از بذل مال خویش استنکاف می کنند، 

در صورتی که قرآن کریم همه این بهانه ها را رد می کند و به آنها وعده عذابی دردناک می دهد و می فرماید :

(آنان که در نعمتى که خدا به آنها عطا کرده است بخل مى‌ورزند، مپندارند که در بخل ورزیدن برایشان خیر است؛

نه، شر است.

در روز قیامت آنچه را که در بخشیدنش بخل مى‌ورزیدند چون طوقى به گردنشان خواهند آویخت.

و از آن خداست میراث آسمانها و زمین و او به هر کارى که مى‌کنید آگاه است.)3

سعی کنیم در وسع خودمان تا می توانیم به دیگران کمک کنیم و این امر پسندیده را از نزدیکان و فامیل خود شروع نماییم تا به برکت آن از آثار و نتایج دنیوی و اخروی آن نیز بهره مند گردیم.

___________________

1- یس 47

2- قصص 78

3- آل عمران 180

وَلَا یَحْسَبَنَّ الَّذِینَ یَبْخَلُونَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ هُوَ خَیْرًا لَهُمْ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَهُمْ سَیُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُوا بِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَلِلَّهِ مِیرَاثُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ

مثل ترنج...

قرآن نعمتى است که با وجود آن انسانها مستغنی شده و با عمل به آن به کمال انسانی و اسلامی خود خواهند رسید، 

درست است که قرائت کتاب الهی و تامل در آیات آن کاری مستحب است ولی ایمان و بندگی بدون تسلط بر قرآن و تفکر در عبارات آن صفایی ندارد، 

امام صادق علیه السلام در روایتی، رابطه ایمان و قرآن را به این صورت شرح می دهند :

(( ﺁﻧﻜﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﻰ ﻗﺮﺁﻥ ﺑﺪﻭ ﺩﺍﺩﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﭼﻮﻥ ﻣﻴﻮﻩ (ﻳﺎ ﺧﺮﻣﺎ) ﺍﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺰﻩ ﺍﺵ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﻰ ﺑﻮ ﻧﺪﺍﺭﺩ، ﻭ ﺍﻣﺎ ﺁﻧﻜﺲ ﻛﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺍ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﭼﻮﻥ ﺑﺮﮒ ﺩﺭﺧﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮﻳﺶ ﺧﻮﺵ ﻭﻟﻰ ﻣﺰﻩ ﺍﺵ ﺗﻠﺦ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﺍﻣﺎ ﺁﻧﻜﺲ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺍ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻢ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﭼﻮﻥ ﺗﺮﻧﺞ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺧﻮﺷﺒﻮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻢ ﺧﻮﺵ ﻣﺰﻩ، ﻭ ﺍﻣﺎ ﺁﻧﻜﺲ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﺑﺎﻭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻧﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻨﺪﻭﺍﻧﻪ ﺑﻮﺟﻬﻞ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺑﻮ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﺰﻩ ﺍﺵ ﻧﻴﺰ ﺗﻠﺦ ﺍﺳﺖ...))

__________________________

ﺍﺻﻮﻝ ﻛﺎﻓﻰ ﺟﻠﺪ 4 ﺻﻔﺤﻪ: 407

نعمتى که قدرش شناخته نیست

همواره این طور بوده که هر چیزی زیاد بود و در دسترس قرار داشت قدرش کمتر دانسته می شود، 

خورشید را نگاه کنید، هر روز و همواره با نور و گرما انسانها را مورد عنایت قرار می دهد، در صورتی که اگر چند صباحی نباشد سرما و یخبندان همه جا را فرا خواهد گرفت، ولی کمتر کسی است که هر روز متوجه چنین نعمتى باشد، نعمت سلامتی، امنیت و دیگر چیزها، 

از جمله این نعمتها که با هیچ چیزی قابل مقایسه نیست، نعمت قرآن کریم است، 

کتابی که کلام حضرت حق است و به راحتی در دسترس ما انسانها قرار گرفته ولی متاسفانه کمتر از آن بهره می بریم، به طوری که پیامبر اکرم نیز در قیامت از این بی توجهی امت خود نزد خداوند شکایت می کند(1)

امام ﺻﺎﺩﻕ (علیه السلام)  در بیانی نورانی می ﻓﺮمایند:

ﻫﺮ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺟﻮﺍﻧﻰ ﻗﺮﺁﻥ ﺑﺨﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ، ﻗﺮﺁﻥ ﺑﺎ ﮔﻮﺷﺖ ﻭ ﺧﻮﻧﺶ بیامیزد ﻭ ﺧﺪﺍﻯ ﻋﺰﻭﺟﻞ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻥ پیام رسان ﻭ ﻧﻴﻜﺮﻓﺘﺎﺭﺵ ﺭﻓﻴﻖ ﻛﻨﺪ، ﻭ ﻗﺮﺁﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﺎﻧﻌﻰ ﺍﺯ ﺁﺗﺶ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﮔﻮﻳﺪ: ﺑﺎﺭ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺍ ﻫﺮ ﻛﺎﺭ ﮔﺮﻯ ﺑﻤﺰﺩ ﻛﺎﺭ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺟﺰ ﻛﺎﺭﮔﺮ ﻣﻦ، ﭘﺲ ﮔﺮﺍﻣﻰ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻄﺎﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻭ ﺑﺮﺳﺎﻥ، ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﭘﺲ ﺧﺪﺍﻯ ﻋﺰﻳﺰ ﻭ ﺟﺒﺎﺭ ﺩﻭ ﺟﺎﻣﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻪ ﻫﺎﻯ ﺑﻬﺸﺘﻰ ﺑﺎﻭ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺳﺮﺵ ﺗﺎﺝ ﻛﺮﺍﻣﺖ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ، ﺳﭙﺲ ﺑﻘﺮﺁﻥ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺩ: ﺁﻳﺎ ﻣﺎ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺧﺸﻨﻮﺩ ﻛﺮﺩﻳﻢ؟ ﻗﺮﺁﻥ ﮔﻮﻳﺪ: ﺑﺎﺭ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺍ ﻣﻦ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻭ ﻣﻴﻞ ﺩﺍﺷﺘﻢ، ﭘﺲ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﻣﺎﻥ (ﺍﺯ ﺩﻭﺯﺥ ﺭﺍ) ﺑﺪﺳﺖ ﺭﺍﺳﺘﺶ ﺩﻫﻨﺪ، ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺟﺎﻭﻳﺪﺍﻥ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺩﺭ ﺑﻬﺸﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﭼﭙﺶ ﮔﺬﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﺑﻬﺸﺖ ﮔﺮﺩﺩ، ﭘﺲ ﺑﺎﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺩ: ﺑﺨﻮﺍﻥ (ﻗﺮﺁﻧﺮﺍ) ﻭ ﻳﻜﺪﺭﺟﻪ ﺑﺎﻟﺎ ﺑﺮﻭ، ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﮔﻮﻳﻨﺪ: ﺁﻳﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﺗﻮ ﺧﻮﺍﺳﺘﻰ ﺑﺎﻭ ﺭﺳﺎﻧﺪﻳﻢ ﻭ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺧﺸﻨﻮﺩ ﻛﺮﺩﻳﻢ؟ ﮔﻮﻳﺪ: ﺁﺭﻯ، ﺣﻀﺮﺕ ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﻫﺮﻛﺲ ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺨﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺣﻔﻆ ﺁﻥ (ﺑﺮ ﺍﻭ) ﺩﺷﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺁﻧﺮﺍ ﺑﻪ ﺫﻫﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺴﭙﺎﺭﺩ ﺧﺪﺍﻯ ﻋﺰﻭﺟﻞ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﭘﺎﺩﺍﺵ ﺁﻧﺮﺍ ﺑﺎﻭ ﺑﺪﻫﺪ.(2)

__________________

1- سوره فرقان، آیه 30

2- اصول کافی،  ج 4،  ص 406